داستان دگردیسی: روند دگرگونیهای شعر نیما یوشیج

2.8/5 ( ratings)

نویسنده در این کتاب، شعر نیما یوشیج را از سه منظر کلی «رمانتیسم»، «رئالیسم» و «سمبولیسم» نقد و بررسی کرده است.
وی خود را یادآور می‌شود: سیر تحولی نیما را در چند خط یا خصیصه کلی، از آغاز تا پایان هر کدام دنبال کرده‌ام. ابتدا به عنوان تقسیم بندی اولیه، گرایش مکتبی سه‌گانه یعنی رمانتیسم، رئالیسم و سمبولیسم را با همه محاسن و معایبش بهترین یافتم. رمانتیسم مربوط به نخستین دوره شاعری یعنی جوان سالی اوست، لیکن رئالیسم و سمبولیسم را چندان نمی‌توان مشمول تقدم و تاخر زمانی دانست، هر چند من رئالیسم را جلو انداخته‌ام. به هر حال بیشتر شعرهای ایام تکامل او تا پایان عمر سمبولیک است در حالی که اوج رئالیسم او در «کار شب پا» است و پس از آن به ندرت شعری از این دست دارد. آن گاه در درون هر مکتب، اشعار مورد بحث را بر اساس تاریخ سرایش هر شعر آورده‌ام تا دید زمانی و تاریخی در هر گونه دگرگونی شعر او ملحوظ باشد، … همچنین از بیان تاثیر رویدادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی بر شعر او هرگز غفلت نکرده‌ام. در گزینش شعرها گاهی به جای زیبایی و ارزش‌های هنری ملاک‌های دیگری چون وجود خصوصیات مورد نظر در میان بوده است. نقد و تحلیل‌های این دفتر به طور کلی آمیزه‌ای از دیدگاه یا روش approach زیبایی شناسی و نقد بیوگرافیک است.
مبنای گزینش نیز وجود ویژگی یا ویژگی‌های بارز خاصی است که در بررسی سیر منظم و مستمر تحول اشعار او از این یا آن جنبه گوناگون را در خود دارد. برای مثال «افسانه» چون مهم‌ترین ویژگی‌اش نمایش منظوم است در ذیل همین عنوان قرار گرفته ، «کار شب پا» را بر اساس پرداخت واقعگرایانه در ضمن مبحث «روایت داستانی» در مکتب رئالیسم نیمایی آورده‌ام
مرغ آمین را با توجه به غلبه ویژگی نمادگرایی در مبحث «سمبولیسم» جای داده‌ام. حال از آن جهت که مثلا همین شعر از جنبه دیالوگ نمایش نیز اهمیت بسیار دارد، در بحث «افسانه» و صحبت از دیالوگ‌ها به «مرغ آمین» هم ارجاع کرده‌ام…در بحث از هر شعر، ابتدا عنوان جامع با توجه به ویژگی بارز آن بر آن گذاشته‌ام. این عنوان‌ها برخی بر مبنای قالب است، برخی بر اساس نوع ادبی، یا شکل و شیوه بیانی، زبان و…در هر شعر به ترتیب از چگونگی محتوا شروع کرده‌ام، بعد به شکل بیان، پس از آن به عناصر مختلف قالب از وزن و قافیه و موسیقی‌های مختلف آن و لخت‌بندی پرداخته و سرانجام با ذکر زبان و ویژگی‌ها به بحث خاتمه داده‌ام.