Koca Sekbanbaşı Risalesi

0/5 ( ratings)

Risale, veliahd-ı saltanat Şehzade Mustafa’nın o günlerin dünya ahvalini öğrenme isteği üzerine, ona dünya ahvalini ve devlet idaresini öğretmek amacıyla kaleme alınmıştır. Eserde daha çok, halkın Nizam-ı Cedid’e karşı gösterdiği tepki sübjektif bir görüşle hem dile getirilir, hem de cevaplandırılır.
Tarihlerde «Koca Sekbanbaşı Risalesi» adıyla anıdan eser, III. Selim saltanatının son yılları olan 1806’ da bitirilerek Şehzade’ye sunulmuştur. Koca Sekbanbaşı Risalesi'nin Osmanlı tarihinde «Koçi Bey Risalesi», «Usul-ül Hikem fî Nizam-ül Ümem», «Devlet-i Aliyye'nin Islâh-ı Ahvâli Hakkında Risale», «Avrupa Risalesi» v.b. örneklerle, öteden beri görülen bu tür tavsiye risaleleri arasında ayrı bir yeri ve önemi vardır.
Osmanlı entellektüelinin yazı dili olan süslü ve gösterişli nesirden birçok yönleriyle ayrılan Sekbanbaşı’nın anlatımı, genellikle açık açık, yer yer gözünü budaktan sakınmadan dobra dobra, arasıra basit ve alelâde bazı parçalar yanında, bütünüyle sâde ve yapmacıksız bir dilden oluşur. Eser, yazarın, karşısındakine anlatmak istediği şeyi, bağlı olduğu görüşü hiçbir tasannua başvurmadan; daha çok bir pederin, evlâdına yaptığı nasihata benzer şekilde; parlak, sevimli ve bilgiçlik dalu olmadığı halde vicdânî, akla ve mantığa uygun, mürebbiyane bir metodla hazırlanmıştır. Eserde sık sık diyalog tekniğine başvurulur.
Eserinin birkaç yerinde kendisinin de Yeniçeri olduğunu bildirmesine karşılık, hızlı ve ateşli bir Nizam-ı Cedid taraftarı olan Koca Sekbanbaşı'nın, askerlik, siyaset, mâliye v.d. birçok konu ile ilgilenmesinden, onun sıradan bir kişi olmadığı bellidir.